Faza spójności i współpracy

Jeżeli regularnie pojawiające się trudności w zespole klasowym są otwarcie omawiane i rozwiązywane w sposób konstruktywny z udziałem i pomocą nauczyciela, to z czasem dzieci coraz lepiej radzą sobie same z pojawiającymi się w grupie problemami.

Na tym etapie młodzi ludzie zaczynają rozumieć, że każdy z nich posiada różne, ważne z punktu widzenia funkcjonowania grupy cechy i kompetencje, co prowadzi do rozpoznania, że każda z osób jest niepowtarzalnym i ważnym członkiem społeczności klasowej. Inni rówieśnicy przestają być postrzegani w uproszczony czarno-biały sposób. Uczniowie stają się coraz bardziej świadomi możliwości i ograniczeń zarówno kolegów i koleżanek, jak i własnych. W taki sposób, stopniowo, w grupie zaczyna dominować faza spójności i współpracy.

Jest to etap, w którym uczniowie czerpią coraz więcej satysfakcji z relacji w zespole oraz z poczucia przynależności do społeczności klasowej. Nauczyciel może obserwować zacieranie się granic dotychczas funkcjonujących i często antagonistycznie nastawionych wobec siebie podgrup. Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie dzieci w równym stopniu się lubią i przyjaźnią ze sobą nawzajem. Nadal istnieją bliższe i dalsze relacje, jednak funkcjonujące podgrupy nie są już oparte na lęku czy niechęci wobec pozostałych rówieśników, nie mają również tak sztywnego i zamkniętego charakteru, jak we wcześniejszych etapach. Uczniowie współistnieją ze sobą, częściej współpracują i otwarciej komunikują swoje przeżycia czy trudności. W sytuacji pojawienia się konfliktów i napięć, młodzi ludzie częściej rozwiązują je bez pomocy osoby dorosłej. Częściej również sięgają po rozwiązania uwzględniające obie strony sporu.

To na tym etapie dochodzi do prawdziwej integracji dzieci w zespole klasowym. Dlaczego? Ponieważ dopiero na tym etapie młodzi ludzie mają wystarczająco dużo trudnych i przyjemnych wspólnych doświadczeń, dzięki którym znają się na tyle dobrze, żeby każde z nich mogło poczuć się pełnoprawnym członkiem społeczności klasowej. Te doświadczenia sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa, zaufania, współpracy i integracji.

Warto również przypomnieć, że osiągnięcie tego etapu nie oznacza końca pracy. Jak wspomniano wcześniej, pod wpływem różnych sytuacji może dochodzić w grupie do regresu, czyli do cofnięcia się do którejś z wcześniejszych faz. W takiej sytuacji specjalista powinien przede wszystkim zastanowić się nad tym, co wpłynęło na taki rozwój wydarzeń i omówić tę sytuację wspólnie z uczniami. Pomocne będzie również porozmawianie z młodymi ludźmi o tym, jak się czują w związku z zaistniałą sytuacją. Poza tym nauczyciel powinien wówczas skorzystać ze wskazówek dotyczących poszczególnych etapów rozwoju grupy.