Wsparcie dla rodziców ze strony szkoły – co powinna zrobić szkoła, aby przeciwdziałać sięganiu przez młodzież po substancje psychoaktywne (część 2)

Rekomendowane programy profilaktyczne

Skuteczność działań zależy w dużej mierze od tego, czy są one dostosowane do potrzeb i czy spełniają standardy profilaktyki zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży. Zapewne pomaga tutaj wcześniejsza diagnoza szkolna, rozpoznanie zagrożeń. Może to być obserwacja zachowań uczniów, analiza sytuacji szkolnej i rodzinnej, znajomość środowiska lokalnego – w nim często pojawiają się zagrożenia (np. dostępność napoi alkoholowych czy środków odurzających), nie musi to być kolejna ankieta z kilkudziesięcioma pytaniami o to, czy młodzi palą, piją, zachowują się agresywnie itd. Pomaga również realizowanie w szkole rekomendowanych programów profilaktycznych. Dla całej klasy zalecane są programy z poziomu profilaktyki uniwersalnej, natomiast młodzież, która zachowuje się ryzykownie, powinna uczestniczyć w programach z poziomu profilaktyki wskazującej i/lub selektywnej. Odpowiedni wybór programu profilaktycznego czy promocji zdrowia psychicznego należy do rady rodziców i rady pedagogicznej. Nauczyciele i rodzice, a także decydenci, którzy finansują działania profilaktyczne w szkołach, mogą zapoznać się z propozycją programów, które zostały ocenione pozytywnie i znajdują się w Bazie programów rekomendowanych [1].

Programy to tylko część działań i szkoła nie powinna na nich poprzestać. Trzeba pamiętać przy tym, że przed eksperymentowaniem ze środkami psychoaktywnymi nie chronią najczęściej propagowane pogadanki czy festyny szkolne. Dużo bardziej pomocne i adekwatne w tej sytuacji są rozmowy indywidualne. Czasem potrzebne okazuje się skorzystanie z profesjonalnej pomocy: konsultacji i terapii.

Rozmowa indywidualna z uczniami i rodzicami

Wychowawca klasy powinien znać sytuację szkolną i rodzinną uczniów, aby dać wsparcie dzieciom oraz ich rodzicom lub opiekunom prawnym, czasem być mediatorem w sytuacjach trudnych. Jego rolą jest dostrzeganie sygnałów, które świadczą o każdej zmianie w zachowaniu wychowanka, zwłaszcza niekorzystnej, niepokojącej , i konsultowanie jej z rodzicami. W sytuacji sięgania po substancje psychoaktywne przez młodzież pomocną jest metoda interwencji profilaktycznej, która w miarę szybko pozwala dorosłemu wyjaśnić zagrożenie, okazać troskę i zainteresowanie zachowaniem młodego człowieka, ale również zastosować konsekwencje adekwatne do niewłaściwego zachowania. Konsekwencje, które ponosi uczeń, mają być przestrogą przed ponownym zachowywaniem się ryzykownie.

Konsultacje specjalistyczne i terapia

W sytuacji, gdy realizowane działania profilaktyczne w szkole okażą się niewystarczające, a zdarza się tak, gdy w środowisku dziecka (szkolnym, rodzinnym, lokalnym) występuje duże nasilenie czynników ryzyka [2], rodzice mogą skorzystać z konsultacji diagnostycznych i ewentualnej terapii uzależnień dla młodzieży, które prowadzą specjalistyczne placówki pomocowe. Lista instytucji dostępnych w danym mieście powinna być np. u pedagoga lub psychologa szkolnego.

Dla rodziców, jak i nauczycieli ważne jest, aby mieć w sobie sojusznika. Nie obawiajmy się odpowiednio wcześnie reagować, nawet jeżeli mamy tylko podejrzenie, że młody człowiek może mieć kontakt z narkotykami.