„Moje życie, mój wybór” – propozycja dla nauczycieli pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie w stopniu lekkim
Nauczyciele i pedagodzy adresując działania profilaktyczne do młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie zwykle muszą sami wymyślać narzędzia lub przystosowywać programy, które powstały dla innej grupy odbiorców. Czytaj dalej
Brakuje bowiem sprawdzonej oferty profilaktycznej adresowanej do tej młodzieży. W istniejącej ofercie projekt „Moje życie, mój wybór” jest programem wyjątkowym: nie dość, że stworzono go specjalnie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, to jeszcze jego skuteczność potwierdzają wyniki badań ewaluacyjnych.
„Moje życie, mój wybór” tworzono bazując na dowodach naukowych – procedura opracowywania programu oparta była na sprawdzonych wzorcach, korzystano także ze zweryfikowanych w badaniach strategii profilaktycznych oraz badań ewaluacyjnych, których celem było eliminowanie niedociągnięć wstępnych wersji scenariuszy zajęć i materiałów. Przygotowując program zastosowano procedury pozwalające na wczesną eliminację błędów i uprawdopodabniającą osiągnięcie sukcesu, czyli opracowanie skutecznych zajęć profilaktycznych. Jak podkreślił Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii: „Program ma charakter nowatorski, bowiem jest pierwszym tego typu programem profilaktycznym w Polsce”. Można dodać, że z przeglądu literatury dokonanego przez Marcina Jewdokimowa wynika, iż jest to pionierski program nie tylko w Polsce.
„Moje życie, mój wybór” – czego dotyczy?
Celem programu jest zapobieganie używaniu narkotyków, napojów alkoholowych i papierosów przez młodzież w wieku 13–16 lat z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Jak realizowany jest ten cel? Przede wszystkim poprzez wzmocnienie pozytywnego obrazu siebie uczniów, poprawę umiejętności komunikacyjnych i dotyczących konstruktywnego zagospodarowywania czasu wolnego, zwiększenie wiedzy na temat zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz z zakresu konstruktywnych sposobów radzenia sobie z emocjami i agresją. Oddziaływaniami objęci są także rodzice, którzy mogą doskonalić kompetencje z zakresu udzielania wsparcia emocjonalnego dzieciom.
Strategie i formy oddziaływań
W programie wykorzystywanych jest kilka strategii profilaktycznych:
- kształtowanie umiejętności życiowych (strategia wiodąca),
- rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców/opiekunów (strategia wiodąca),
- informacyjna (strategia uzupełniająca),
- kształtowanie odporności na wpływy społeczne (strategia uzupełniająca).
Program składa się:
- ze spotkania wprowadzającego z rodzicami i opiekunami (30 minut),
- z dziewięciu cotygodniowych zajęć z młodzieżą (9 x 45 minut), uzupełnionych o zadania domowe do indywidualnej pracy uczniów,
- z zajęć warsztatowych (3 x 45 minut) dla rodziców i opiekunów,
- ze spotkania podsumowującego dla młodzieży w formie gry grupowej (4 x 45 minut).
Ewaluacja
Jak wspomniano, program poddawano różnym badaniom ewaluacyjnym. Ostatnio opublikowane wyniki (w 2020 r.) potwierdzają, że udział młodzieży w programie wiąże się ze wzrostem poczucia własnej wartości, podwyższeniem poziomu wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz poprawą w zakresie komunikacji, także dotyczącej emocji. Poprawa dotyczy także sposobów radzenia sobie ze stresem (rozładowywania emocji).
Zapraszamy na stronę programu: https://mojezyciemojwybor.pl/
***Program „Moje życie mój wybór” składa się z następujących publikacji:
„Moje życie, mój wybór. Materiały dla młodzieży”
Autorki: Kinga Sochocka, Karolina Van Laere
Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski
Opracowanie graficzne: Marcin Franczak
„Program profilaktyczny Moje życie, mój wybór. Podręcznik dla realizatora”
Autorki: Kinga Sochocka, Karolina Van Laere
Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski
Opracowanie graficzne: Marcin Franczak
„Moje życie, mój wybór. Materiały dla rodziców i opiekunów”
Autorki: Karolina Van Laere, Kinga Sochocka
Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski
Opracowanie graficzne: Marcin Franczak
Literatura na temat programu i problematyki, której dotyczy
Jewdokimow M., (Nad)używanie substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – cz. I, „Remedium”, nr 11(293), listopad 2017, s. 26–27.
Jewdokimow M., (Nad)używanie substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – rozpoznanie problemu, cz. II, „Remedium”, nr 12, grudzień 2018, s. 29–31.
Jewdokimow M., (Nie)wiedza na temat (nad)używania substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – stan wiedzy oraz działania prewencyjne, „Serwis Informacyjny: Uzależnienia”, nr 1(81), 2018, s. 10–12.
Sochocki M. J., „Moje życie, mój wybór” – pierwsza edycja programu, „Serwis Informacyjny Uzależnienia” nr 2(86) 2019, s. 18–21.
Sochocki M. J., Profilaktyczny patchwork, czyli szkolna profilaktyka dla nastolatków z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Serwis Informacyjny Uzależnienia” nr 2(82) 2018, s. 10–16.
Walczak B., Sochocki M. J., Skuteczność profilaktyki stosowania substancji psychoaktywnych przez młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Doświadczenia projektu „Moje życie, mój wybór”, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo” nr 4(50), październik-grudzień 2020, s. 79–94.
Opr. red.
