Przeciwdziałanie sięganiu przez młodzież po substancje psychoaktywne – wsparcie dla rodziców ze strony szkoły (część 1)

Rodzą się wówczas pytania, czy można było temu zapobiec, kto może być sprzymierzeńcem młodych ludzi i rodziców w zapobieganiu tego typu sytuacjom. W sposób naturalny zaczynamy się zastanawiać, jakie są w tej sytuacji zadania i na jaki rodzaj wsparcia możemy liczyć ze strony szkoły.

Warto wiedzieć, że szkoła ma związane z tym obowiązki i podejmuje działania profilaktyczne, aby wspierać rodziców w przeciwdziałaniu sięgania po substancje psychoaktywne. Podstawowym dokumentem, który to definiuje, jest program wychowawczo-profilaktyczny.

1. Program wychowawczo-profilaktyczny (PW-P)

Dyrektor/ka szkoły odpowiada za opracowanie dokumentu pn. Program wychowawczo–profilaktyczny, który razem ze szkolnym zestawem programów nauczania określa działalność edukacyjną szkoły (Art. 84 ust. 2 pkt. 1 ustawy Prawo oświatowe) [2]. Każdy Program zawiera treści i działania wychowawcze skierowane do uczniów oraz treści i działania profilaktyczne dostosowane do potrzeb rozwojowych uczniów, przygotowane zgodnie z diagnozą potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej, skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Rodzice mają istotną rolę w planowaniu form pracy wychowawczej, doborze środków dydaktycznych (np. realizacji programów profilaktycznych), bowiem Program wychowawczo–profilaktyczny jest uchwalany przez radę rodziców [3], w porozumieniu z radą pedagogiczną danej szkoły.

Rada rodziców jako prawny reprezentant ogółu rodziców uczniów danej szkoły posiada szereg kompetencji wynikających z różnych aktów prawnych, które dają realną możliwość wpływania na funkcjonowanie szkoły. Na podstawie PW-P wychowawcy klas, pedagodzy szkolni opracowują zajęcia dla uczniów, które prowadzą na lekcjach wychowawczych lub podczas zajęć pozalekcyjnych. Ważne cele wychowawczo–profilaktyczne realizują także inni nauczyciele – na lekcjach przedmiotowych (np. omawiają, co szkodzi zdrowiu, jak zadbać o bezpieczeństwo własne i nie zagrażać kolegom lub koleżankom).

Każdy dokument PW-P zawiera propozycje działań kierowane do uczniów, rodziców i pozostałych członków środowiska szkolnego, a nauczyciele doskonalą swoje kompetencje zawodowe, aby podejmować skuteczne działania.

2. Procedury

W szkole powinny być opracowane konkretne sposoby postępowania w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu fizycznemu bądź psychicznemu uczniów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 roku w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r., poz. 1249 z późn. zm.). Kadra pedagogiczna przygotowuje zatem procedury, a w nich zapisuje szczegółowe zasady i kroki, jakie należy podjąć, np. w przypadku posiadania czy zażywania przez ucznia substancji psychoaktywnej (nikotyna, alkohol, inny narkotyk). Bardzo ważne jest przygotowanie się nauczycieli (m.in. wychowawcy, pedagoga szkolnego czy dyrektora) na ewentualną sytuację trudną bądź kryzysową, tak aby sposób reagowania czy zachowanie były adekwatne do sytuacji, zapewniały skuteczną pomoc uczniom i wspierały rodziców. Znajomość instytucji pomocowych i służb, szybkie powiadomienie ich w razie potrzeby pozwala zwiększyć efektywność działań interwencyjnych.

Choć przyzwyczailiśmy się do myślenia o szkole jako miejscu nauki naszego dziecka, to warto pamiętać, że podstawowym zadaniem szkoły jest zapewnienie uczniom bezpieczeństwa. Obowiązujące w szkole procedury nie są żadną tajemnicą dla społeczności szkoły. Rodzice i opiekunowie są o nich informowani przez wychowawców lub o tym, w jaki sposób mogą się z nimi zapoznać. Zdarza się, że na tyle mocno koncentrujemy się na nauce nastolatka, że tego typu informacje umykają nam. Zwyczajnie nie bierzemy pod uwagę, że problem używania substancji może dotknąć nasze dziecko.