Powrót do szkół. Od czego zacząć? Wskazówki dla nauczycieli

Przygotować się do pracy w szkole, to nastawić się na uważność, słuchanie i cierpliwość

Jeżeli zastanowisz się głębiej, poczujesz zapewne, że właściwie nie chodzi o to, żebyś „przeprowadził” gdzieś swoich uczniów. Chodzi raczej o to, żebyś przeszedł tę drogę razem z nimi, towarzyszył im, dał im swoją uważność i troskę:

• był z nimi,
• obserwował,
• słuchał,
• reagował.

Przypomnij sobie, jak zazwyczaj przygotowujesz się do spotkania z uczniami po wakacjach. Teraz będzie podobnie. Długo nie widziałeś się ze swoimi uczniami, nie wiesz, co wydarzyło się w tym czasie w ich życiu. Zazwyczaj po wakacjach pytasz uczniów, jak było. Co ciekawego, ważnego, miłego się wydarzyło? Teraz zrób to samo, tylko odpowiedzi słuchaj jeszcze bardziej uważnie i empatycznie. Tym razem przygotuj też inne pytania:

• Co było trudne, najtrudniejsze?
• Jak sobie radziłeś, radziłaś?
• Które twoje mocne strony pomogły ci pokonywać trudności, poradzić sobie?

Możesz też opowiedzieć o tym, co chciałbyś zapamiętać z czasu izolacji i nauki zdalnej, a o czym wolisz zapomnieć. Zachęci to uczniów do opowiedzenia o sobie. Gdy zaczną mówić, pamiętaj, aby ich nie oceniać. Okaż swoje zaciekawienie i zrozumienie. Doceń, że obdarzyli Cię zaufaniem. Bądź skupiony i słuchający. Dopytuj, ale nigdy nie naciskaj. Jeżeli czujesz, że uczeń porusza temat zbyt osobisty, który może być trudny do udźwignięcia dla innych, możesz w delikatny sposób to zatrzymać mówiąc np. „Bardzo ważne jest to, co mówisz. Proponuję, żebyśmy porozmawiali na osobności. Będę miał wtedy więcej czasu dla ciebie”.

Może również zdarzyć się tak, że uczniowie nie otworzą się i nie będą chcieli wracać do czasu lockdownu, domowej izolacji. Bądź cierpliwy i nienachalny. Stwarzaj okazje do rozmów indywidualnych oraz grupowych w różnych konfiguracjach. Towarzysz uczniom, w wielu wypadkach będzie to wystarczające. Nie zawsze trzeba podejmować działania.

Sygnały mogą być tak różne, jak różni są Twoi uczniowie

Prawdopodobnie nikt nie będzie miał lepszej okazji od Ciebie, żeby dowiedzieć się, co dzieje się w Twojej klasie, co dzieje się z Twoimi uczniami, co przeżywają i jak przeżywają. Być może Ty pierwszy dowiesz się, czego im potrzeba.

Rozmowa z nimi, pytanie o nastrój, potrzeby, doświadczenia oraz stwarzanie bezpiecznych warunków psychicznych i fizycznych do (od)budowania relacji rówieśniczych – to Twoje główne zadania.

Aby pomóc uczniom odnaleźć się na nowo w szkole czasem wystarczy uruchomić swoją uważność, ponieważ każde nietypowe zachowanie Twojego ucznia może być sygnałem, że ma on problem z adaptacją.

Zapamiętaj, czego w takiej sytuacji nie robić:

• nie lekceważyć,
• nie straszyć,
• nie karać.

Weź pod uwagę, że każdy z młodych ludzi znajduje się w innej sytuacji, zwłaszcza psychicznej. Część z nich może być bardzo zaniepokojona kolejną zmianą, perspektywą sprawdzania wiedzy zdobytej podczas nauki zdalnej, online. Nie wiedzą, czego się spodziewać. Niektórzy będą obawiać się, jak zostaną przyjęci przez dawno niewidzianych rówieśników. Sytuacja lockdownu, zagrożenia zdrowotnego, odcięcia od naturalnych źródeł wsparcia mogła wywołać lub pogłębić kryzysy psychiczne, które nie zawsze widać u młodzieży na pierwszy rzut oka.

Zwróć szczególną uwagę na młodych ludzi, którzy jeszcze przed wybuchem pandemii borykali się z trudnościami w relacjach, w rodzinie, w nauce. Osoby o mniejszych zasobach społecznych i indywidualnych są bardziej zagrożone skutkami lockdownu. Warto więc uważnie przyglądać się młodym ludziom, starając się równocześnie traktować obecną sytuację w możliwie naturalny sposób.

Jeżeli zachowanie któregoś z uczniów będzie dla niego tak nietypowe, że nie będziesz miał pewności, jakie działanie podjąć, skonsultuj się ze specjalistą: psychologiem, pedagogiem, psychoterapeutą lub psychiatrą. Lepiej zrobić to za często niż o jeden raz za mało.

Możesz też poczuć, że sprawy wymykają Ci się spod kontroli. Zaufaj wtedy swojej intuicji i zadzwoń:

• Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci: 800 100 100
• Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie pomocy dzieciom: 800 080 222

Przekaż również uczniom numery telefonów zaufania:

• Telefon zaufania dla dzieci, młodzieży i młodych osób, prowadzony przez Fundację ITAKA: 22 484 88 04
• Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka: 800 12 12 12
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę: 116 111