Interwencja w sytuacji agresji i przemocy rówieśniczej. Część IV

Rozmowa z uczniem – sprawcą przemocy/agresji

• Wyjaśnienie uczniowi, na czym będzie polegała interwencja, jak i kiedy zostaną powiadomieni rodzice.
  Ważne jest, aby rozmowę interwencyjną rozpocząć od poinformowania sprawcy przemocy o celu spotkania – konieczności wyjaśnienia sytuacji i jej następstw dla obu stron (sprawcy i ofiary) oraz zawiadomienia jego rodziców i zapoznania ich z działaniami, które podjął przedstawiciel szkoły. Warto również przypomnieć zasadę, którą uczeń złamał. W trakcie rozmowy specjalista powinien wykazać cierpliwość i spokój, mimo przeżywania trudnych emocji (np. złość, irytacja, bezradność) w sytuacji, gdy sprawca nie przyznaje się do winy, bagatelizuje krzywdy lub okazuje zadowolenie z dręczenia rówieśnika. Postawa dorosłego, który obiektywnie ocenia sytuację, okazuje, że nie potępia ucznia a jedynie nie akceptuje jego zachowania, rozumie, że postawa demonstrowana przez sprawcę może wynikać z jego strachu przed odpowiedzialnością, czy niekiedy braku empatii – jest często pierwszym krokiem do nawiązania współpracy ze sprawcą, pomocą w dostrzeżeniu przez niego zła, które uczynił.
• Przedstawienie sprawcy faktów – opisanie jego zachowania problemowego.
  Najczęściej będzie to opis zachowania, którego świadkiem byli rówieśnicy, osoby dorosłe lub które opisał poszkodowany uczeń. Należy wówczas wyraźnie określić problemowe zachowanie jako agresję lub przemoc. Niekiedy przemocowy sprawca nie jest świadomy konsekwencji swojego postępowania i sądzi, że wszystko jest w porządku („to była tylko zabawa”, „nie zrobiłem nic złego”). Omówienie i nazwanie są wówczas okazją do konfrontacji młodego człowieka z jego czynami (zachowaniem).
• Wysłuchanie zdania ucznia – jego oceny sytuacji.
  Uczeń ma możliwość opowiedzenia tego, co według niego wydarzyło się, w jaki sposób postrzega on swoje zachowanie. Można dopytać o powody nagannego postępowania, dowiedzieć się o jego sytuacji rówieśniczej czy rodzinnej.
• Przekazanie uczniowi jasnego komunikatu, że szkoła nie akceptuje takiego zachowania.
  Specjalista informuje ucznia o absolutnym sprzeciwie szkoły wobec przemocy i agresji. Przypomina o konieczności poniesienia konsekwencji za takie zachowanie – jeśli zachowanie przekroczyło normy prawne, zobowiązany jest zgłosić zdarzenie Policji (dotyczy to czynów karalnych, np. pobicia). Ważne jest, aby uzyskać zobowiązanie ucznia do powstrzymania się od dalszej przemocy.
• Poinformowanie o dalszych krokach, jakie zostaną podjęte.
  Na tym etapie uczeń powinien usłyszeć, jakie konsekwencje poniesie na terenie szkoły – należy omówić ich zakres i czas trwania. W żadnym wypadku nie mogą być upokarzające, raniące lub odroczone w czasie.
  Istotnym elementem rozmowy jest również omówienie sposobu zadośćuczynienia ofierze. Nie powinno to być jedynie słowo „przepraszam”, czy „podanie ręki”. Należy także zaplanować dalszą pomoc psychologiczną dla sprawcy przemocy, np. diagnozę sytuacji szkolnej i rodzinnej, terapię (np. udział w treningach wrażliwości lub zastępowania agresji TZA itp.). Sama interwencja nie jest działaniem długofalowym i terapeutycznym, ma jedynie jak najszybciej przerwać przemoc.
• Monitorowanie zachowania ucznia po zakończeniu interwencji.
  Osoba interweniująca informuje sprawcę o dalszym monitorowaniu zmiany i konieczności spotkań w celu motywowania ucznia do zachowania prospołecznego. W przypadku powstrzymania się od zachowań agresywnych/przemocowych uczeń powinien otrzymać wzmocnienie pozytywne. Jeśli jednak nadal pozostanie w roli agresora, powinien ponieść dotkliwsze konsekwencje. Ważne jest, aby były one ustalone z jego rodzicami. W razie potrzeby należy podejmować kolejne próby pomocy, np. w znalezieniu odpowiedniej placówki specjalistycznej i psychoterapeuty.

Przy braku współpracy rodziców i niepodejmowaniu działań zmierzających do poprawy zachowania problemowego ucznia, niezbędne staje się zgłoszenie sytuacji (sprawy) do sądu rodzinnego.