Impulsywność u dzieci i młodzieży cz. 2 – sposoby radzenia sobie z nią

Im szybciej zaczniemy nad nią pracować już w dzieciństwie, tym lepiej nauczymy się radzić sobie z jej skutkami. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość – praca nad impulsywnością jest trudna i mozolna.

Co zatem warto robić?

• Niezależnie od wieku dziecka zauważaj i doceniaj jego cierpliwość: „poczekałaś spokojnie – przybij piątkę!”. Kontroluj własne reakcje. Bardzo ważne jest, aby rodzice modelowali odpowiednie zachowania w stosunku do własnych impulsów. Choć jest to dla nas trudne, to dzieci po prostu uczą się przez obserwację. Jeżeli widzą, jak krzyczymy na komputer, gdy ten nie chce się włączyć, to same w trudnej sytuacji będą robić tak samo.
• Starszym dzieciom warto pokazać konsekwencje impulsywnych zachowań. Usiądźcie razem i wypiszcie wszystkie impulsywne zachowania dziecka, jakie wam przyjdą do głowy. Potem zastanówcie się nad wadami i zaletami każdego z nich. Niestety zdarza się, że osoby impulsywne po prostu nie widzą konsekwencji swoich zachowań, gdyż zwyczajnie „robią szybciej, niż się zastanowią”.
• Rozmawiaj z dzieckiem o tym, co czuje i dlaczego. Odzwierciedlanie emocji pomaga mu w lepszym rozumieniu tego, co się z nim dzieje.
• Stosuj techniki odwracania uwagi. Możecie wspólnie wybrać jakiś przedmiot w zasięgu wzroku i szczegółowo go opisywać na głos. W przypadku małych dzieci można opisywać na zmianę – jedno zdanie rodzic, jedno dziecko. Natomiast starsze dzieci warto zachęcać, by robiły to samodzielnie. Innym sposobem jest skupienie uwagi dziecka na tym, co czuje wszystkimi zmysłami: smakiem, węchem, dotykiem, co widzi, co słyszy. Dobrym pomysłem jest także zabawa w liczenie (i to nie tylko dla tych, którzy uczą się tabliczki mnożenia!) – odliczajcie razem od 100 co 7 w dół: 100, 93, 86, 79… Możecie także zadawać sobie pytania z wiedzy o ulubionej bajce czy programie telewizyjnym („Jak nazywa się sowa Rona Weasleya?”). Metody te będą bardzo skuteczne, gdy zauważymy, że dziecko złości się, kiedy czekamy w kolejce w sklepie czy podczas rówieśniczej sprzeczki. Wszystkie te sposoby wymagają zaangażowania myślenia, co sprawia, że impuls nie jest już tak silny i łatwiej jest opanować emocje.
• Obserwuj dziecko i korzystaj ze swojej wiedzy o nim. Przez jakiś czas jako rodzice możemy służyć dziecku za zewnętrzne źródło autokontroli. Przynajmniej dotąd aż ono nie uwewnętrzni jej i nie stanie się częścią jego wewnętrznego doświadczenia. Reagujmy zatem wtedy, kiedy widzimy, że impuls dziecka nadciąga, stosując wspomniane techniki czy rozmawiając z nim o tym, co czuje. Znając swoje dziecko możemy przewidzieć, że pewne sytuacje mogą być dla niego zapalnikiem. Później, jak będzie starsze, samo będzie je zauważało i będzie mogło korzystać z technik reagowania w odpowiednim momencie.
• Dziecko w wieku nastoletnim zachęcaj do trenowania dialogu wewnętrznego: pomagaj mu w samodzielnym zastanawianiu się, dlaczego np. chce uciec z lekcji, jakie są argumenty za, jakie przeciw, czy jest jakieś inne wyjście z sytuacji, jaki jest najgorszy możliwy scenariusz wagarów, a jaki najlepszy.

Co najważniejsze – nie oczekujmy, że po wypróbowaniu wspomnianych metod impulsywność minie jak za machnięciem magicznej różdżki. Pozytywne efekty wymagają bowiem wytrwałej i codziennej pracy. Pokrzepiające jest to, że po pewnym czasie rezultaty stają się widoczne, motywując zarówno dzieci, jak i rodziców do dalszej zmiany.