Pandemia a doświadczanie przez młodzież przemocy ze strony dorosłych i rówieśników

Dziewczęta czuły się przy tym gorzej niż chłopcy. Jednocześnie częściej były ofiarami przemocy. Co czwarty respondent doświadczył jakiejś formy przemocy ze strony dorosłych lub rówieśników. Młodzi ludzie ponaddwukrotnie częściej doświadczali przemocy w domach, w których mieszkali z dorosłymi nadużywającymi alkoholu oraz cierpiącymi na zaburzenia psychiczne.

Badanie zostało przeprowadzone w pięciusetosobowej grupie młodzieży w wieku 13−17 lat z terenów miejskich i wiejskich. Przedmiotem badania były negatywne doświadczenia młodych ludzi (przemoc fizyczna, psychiczna i seksualna bez kontaktu fizycznego i z kontaktem fizycznym) w czasie wiosennego lockdownu od połowy marca do końca czerwca 2020 roku. Krzywdzenie seksualne bez kontaktu fizycznego oznacza otrzymywanie niechcianych nagich zdjęć, słowną przemoc seksualną, namawianie przez Internet do podjęcia aktywności seksualnej.

Wybrane wyniki badań:

• chłopcy częściej byli bardziej zadowoleni ze swojego życia niż dziewczęta (odpowiednio 18,4% i 8,2%),
• prawie co czwarta badana osoba (27,2%) doświadczyła jednej z form przemocy, w tym 5,2% badanych co najmniej trzech form przemocy,
• prawie co dziesiąty respondent (10,8%) doświadczył przemocy od bliskich dorosłych, w tym przemocy psychicznej doświadczyło 9,2% badanych, a przemocy fizycznej − 3,2%,
• ponaddwukrotnie częściej przemocy ze strony bliskich dorosłych doświadczali starsi nastolatkowie (starsi i młodsi odpowiednio 16,5% i 7,2%) i nastolatkowie mieszkający na wsi (odpowiednio 15,3% i 7,2%),
• prawie co siódmy (15%) badany doświadczył przemocy ze strony rówieśników, w tym przemocy psychicznej doświadczyło 6,4% młodych ludzi, a 11% badanych zostało dotkniętych przemocą fizyczną,
• zdecydowanie częściej przemocy ze strony rówieśników doświadczały dziewczęta niż chłopcy (odpowiednio: 19% i 13%),
• 5,4% nastolatków było świadkiem przemocy wobec rodzica lub innego dziecka, przy czym znacznie częściej byli to starsi nastolatkowie (16−17 lat) i młodzież mieszkająca na wsi,
• przemocy doświadczały częściej dziewczęta w wieku 16−17 lat niż chłopcy (odpowiednio 35% i 20%) i częściej niż młodsze nastolatki w wieku 13−15 (odpowiednio 33,5% i 23%),
• doświadczenie przemocy ponaddwukrotnie częściej dotykało nastolatków, którzy mieszkali z osobą nadużywającą substancji psychoaktywnych − głównie alkoholu (odpowiednio 50,7% i 23,1%) lub z osobą cierpiącą na chorobę psychiczną (odpowiednio 53,3% i 24,6%),
• wykorzystywania seksualnego doświadczyło 10,2% badanych: 9,2% zostało wykorzystanych seksualnie bez kontaktu fizycznego, a 2,6% respondentów poprzez kontakt fizyczny (niechciany dotyk, kontakt seksualny osoby przed 15 r.ż. z osobą dorosłą),
• wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym istotnie częściej doświadczyli nastolatkowie mieszkający na wsi (4,5%) niż w mieście (1,1%).

W obliczu traumatycznych doświadczeń młodzieży nasuwają się pytania, w jakiej sytuacji społecznej znajdują się młodzi ludzi dotknięci przemocą i czy mogą liczyć na jakiekolwiek wsparcie w swoim otoczeniu. Badania prowadzą do dosyć ponurych wniosków. Jeśli zdecydowana większość badanych (87,4%) miała w swoim otoczeniu przynajmniej jedną osobę (co jedenasty nie miał nikogo takiego), do której mogła się̨ zwrócić w trudnej sytuacji, to młodzi ludzie, którzy doświadczyli przemocy, częściej niż inni nie mieli kogoś takiego w swoim otoczeniu (odpowiednio 16,9% i 6%). Grupą szczególnie zagrożoną doświadczaniem przemocy w swoim środowisku w czasie nauki prowadzonej w trybie zdalnym jest młodzież mieszkająca na wsi oraz starsi nastolatkowie, a szczególnie dziewczęta w wieku 16−17 lat. Uzyskane wyniki dają również pewne wyobrażenie, z jakimi rodzajami przemocy przychodzi się obecnie mierzyć młodym ludziom w czasie nauki zdalnej, która ze względu na przeciągającą się walkę z pandemią i jej skutki społeczno-gospodarcze może okazać się jeszcze trudniejsza. Na domiar złego, nastolatkowie, których ona dotyka, są w tym osamotnieni. W tym wypadku odcięcie od środowiska szkolnego pozbawia ich istotnego źródła wsparcia, jakim są nauczyciele, specjaliści czy rówieśnicy, jak również utrudnia wychwycenie problemu i podejmowanie interwencji.